Motoren met hoge vermogens vragen om een koppeling die een groot koppel kan overdragen. Dit vereist een hoge kracht van de diafragmaveer. De automobilist wil echter zo min mogelijk pedaalkracht inzetten en meer comfort. De zelfnastellende koppeling (SAC – Self Adjusting Clutch) biedt hiervoor een uitkomst.
Medio jaren ’90 wordt de SAC-koppeling in eerste montage toegepast. De aanwijsbare voordelen van de zelfnastellende koppeling hebben ertoe geleid dat deze koppeling steeds vaker door autofabrikanten wordt toegepast. Hoe werkt de SAC-koppeling eigenlijk? In een zelfstellende koppeling is de omtrek van de diafragmaveer niet verbonden met het drukgroephuis, zoals bij traditionele koppelingen, maar met een zogenaamde sensordiafragmaveer. Zodra de koppeling een bepaalde mate van slijtage heeft bereikt, zorgt de sensorveer voor een kracht die tegen de veerdruk van de diafragmaveer inwerkt. Hierdoor is de vereiste bedieningskracht gedurende de totale levensduur lager en tevens constant.
Verstelling
Daarnaast beschikt de koppeling over een verstelring, die de dunner wordende koppelingsplaat onder invloed van veerkracht in de richting van het vliegwiel verplaatst. Waar de werkzame dikte van de voering van een conventionele koppeling wordt beperkt door de karakteristiek van de diafragmaveer, wordt dit in de SAC bepaald door de mate van verstelling. Deze varieert van 4 mm bij kleinere koppelingen tot 10 mm bij grotere exemplaren. Dankzij de grotere werkzame voeringdikte gaat de zelfnastellende koppeling langer mee.
Tweede generatie
Sinds de introductie van de zelfnastellende koppeling zijn er enkele systeemoptimalisaties bij specifieke uitvoeringen doorgevoerd: SAC II. Zo wordt bij de nieuwe SAC II de krachtvergelijking niet door een afzonderlijke sensorveer uitgevoerd. De sensorveer wordt uit de diafragmaveer gevormd. Een maatregel die tot een verdere vermindering van de bedieningskracht en optimalisering van het bedieningskrachtenverloop leidt, is de ontwikkeling van het iets gewijzigde concept van de SAC II. Bij dit koppelingstype is de krachtsensor met betrekking tot de kenlijn in zoverre veranderd, dat de koppeling bij grote krachtverschuivingen een mindere afstelgevoeligheid vertoont. Dit wordt bereikt door bladveren met degressieve kenlijnen en een sensorveer met lineaire kenlijn, die buiten het draaipunt de diafragmaveer aanspreekt. In veel gevallen kan deze sensorveer ook direct uit de diafragmaveer in de vorm van sensorboogveren ontwikkeld worden. Daardoor valt de sensorveer compleet weg. Met SAC II kan de energiekracht bij een gelijk overdraagbaar koppel met 15 procent verlaagd worden.
Speciaalgereedschap
Belangrijk bij het monteren van een zelfnastellende koppeling is het gebruik van speciaalgereedschap. Bij de montage van een SAC-koppeling kan namelijk veel mis gaan. Als dit gereedschap niet gebruikt wordt, is de kans zeer groot dat ongewone spanningen in het koppelingssysteem vrij spel krijgen bij het krachtenevenwicht in de koppeling. Hierdoor kan het functioneren van de koppeling negatief beïnvloed worden met ernstige storingen of zelfs beschadiging van het koppelingssysteem tot gevolg. Van groot belang is dat de koppeling spanningsloos gemonteerd wordt. Alleen door het gebruik van het speciale SAC-gereedschap is de monteur in staat dit type koppeling spanningsloos te monteren. De spanningsverhouding tussen de diafragmaveer, het drukgroephuis en de verstelelementen is dan ook het belangrijkste voor een feilloze werking van deze uitzonderlijke koppeling. Autofabrikanten schrijven het gebruik van speciaalgereedschap voor de montage van een SACkoppeling expliciet voor. Een SAC-koppeling mag nooit worden gemonteerd zonder bijbehorende vliegwiel en koppelingsplaat, omdat anders de nastelring verdraait.
Spanningsloos
Bij montage van een conventionele koppeling wordt deze vastgezet door de bevestigingsbouten stap voor stap (kruislings) aan te draaien. Elke bout een kwartslag, net zo lang totdat deze op moment aangehaald kunnen worden. Dit om de spanning die bij het monteren op het drukgroephuis komt zoveel mogelijk te beperken. Bij een SAC-koppeling is het belangrijk dat deze spanningsloos gemonteerd wordt. Dit vanwege de draaiende en bewegende onderdelen. Een te grote spanning tijdens montage kan de koppeling beschadigen. Dit kan onzichtbare schade zijn die pas na enkele duizenden kilometers aan het licht komt. Ook wanneer de koppeling gedemonteerd wordt in verband met reparatie aan bijvoorbeeld de keerring van de krukas, moet het speciaalgereedschap gebruikt worden. Indien dit niet gebeurt, kan de drukgroep vervormen tijdens het demonteren, wat schade kan veroorzaken. Probeer een SAC-koppeling niet in ongemonteerde toestand of zonder koppelingsplaat te bedienen. De nastelring zal zich gaan (ver)stellen, de koppeling is dan niet meer bruikbaar.
Voordelen SAC
De belangrijkste voordelen van een SAC-koppeling ten opzichte van een ‘conventionele’ koppeling:
- Lagere bedieningskracht, die ook nog eens gelijk blijft gedurende de hele levensduur van de koppeling.
- Hierdoor meer comfort gedurende de gehele levensduur van de koppeling.
- Door de nastelinrichting kan er meer voering gebruikt worden, dit ten gunste van de levensduur van de koppeling.
Montagehulp
De montage van een zelfnastellende koppeling luistert nauw. Gelukkig levert LuK een koffer met speciaalgereedschap (nr. 400 0237 10). waarmee het niet fout kan gaan. De inhoud van deze koffer is onlangs vernieuwd en aangepast op de nieuwste typen SAC-koppelingen. De LuKkoffer is voor alle merken geschikt. Dit is zeer nuttig voor de werkplaats. De SAC-koppeling is immers te vinden in modellen van Audi, BMW, Mercedes, Renault, Ford, Volkswagen, Seat en Skoda. Inmiddels is 50 procent van de door LuK in Europa geproduceerde koppelingen van het SACtype. De SAC-gereedschapkoffer bevat onder meer het speciaalgereedschap voor montage en demontage van SAC-koppelingen met zes of acht boutgaten, centreerpennen voor SAC-koppelingen die in modellen van BMW worden toegepast en ontgrendelgereedschap voor voorgespannen koppelingen. Nieuw in de koffer zijn de volgende tools: centreerpen voor SAC-modellen waarvan de diameter van de krukasboring groter is dan die van de koppelingsnaaf en voor modellen zonder centreerlager; ontgrendelgereedschap voor eerste generatie SAC-koppelingen met blokkeringselement die bij diverse modellen van Audi, VW, Seat en Skoda zijn ingebouwd; een vierde centreerpen voor specifieke BMW-modellen. De complete koffer (nr. 400 0237 10) is verkrijgbaar via mijngrossier.nl.