Check-up: wiellagers

Zoals alle lagers zijn ook de wiellagers van een auto aan slijtage onderhevig. De lagers die het wiel draaiende houden, worden erg zwaar belast. Ze gaan stuk door slijtage, roest, vervuiling, vocht, oververhitting en verkeerde montage. Het vervangen van defecte en versleten wiellagers moet met verstand van zaken gebeuren én met de juiste onderdelen.

Als een wiellager versleten is, maakt deze een zingend, brommend en/of fluitend geluid. Het geluid kan zich bijvoorbeeld bij een linkerbocht laten horen en niet bij een rechterbocht of andersom. Dit is puur afhankelijk van hoe het lager op dat moment wordt belast. Om defecten op te sporen worden wiellagers bij een onderhoudsbeurt of APK-keuring gecontroleerd.

Er zijn enkele veelvoorkomende slijtagevormen:

• Wanneer een wiellager onjuist is gemonteerd, is dit te zien aan de donkere rand op het lager. Hieruit kun je afleiden dat het lager niet recht in het huis heeft gezeten. Bij montage moet je het huis goed schoonmaken en altijd anti-fret pasta LGAF3 gebruiken. Gebruik van deze pasta verlengt de levensduur van de lagers aanzienlijk.
• Als het loopvlak van het lager vervormd is (deukjes in de kogelbaan) kan dit twee oorzaken hebben: 1. het lager is niet volgens de fabrieksspecificaties voorgeschreven manier geperst; 2. de naafmoer is niet met het voorgeschreven aanhaalmoment vastgezet.
• Wanneer het lager extreem vervuild is door roest, komt dat door vocht wat in het lager is terechtgekomen. Roestvorming zorgt voor inwendige slijtage van het lager, waardoor er speling ontstaat.
• Een loopvlak van een wiellager dat sporen van afbladdering vertoont, is te wijten aan een onjuiste uitlijning. Hierdoor gaan delen van het loopvlak en/of de buitenring slijtage vertonen.
• Als een lager extreem vervuild is, komt dat door vuil wat in het lager is terechtgekomen. Vuil zorgt voor inwendige slijtage van het lager, waardoor er speling ontstaat.

Let op: naar aanleiding van deze defecten wordt er vaak geen garantie verleend op de wiellagers.

Checken

Om de wiellagers te controleren, krik je de auto op en check je het wiel zowel horizontaal als verticaal op speling. Wanneer er sprake is van overmatige speling en/of er een bonkend geluid is het wiellager versleten. Voer de controle ook uit als het wiel draait. Geef een flinke draai aan het wiel om te horen of het lager een zingend, brommend of fluitend geluid maakt. Een versleten wiellager is goed hoorbaar. Vergelijk bij twijfel de wielen die op één as draaien.

Vervangen

Bij het vervangen van een wiellager maken we onderscheid tussen lagers met en zonder een verbinding naar de aandrijfas.

Wiellager zonder verbinding aandrijfas
Eerst een korte uitleg over het vervangen van een wiellager waar geen aandrijfas aan gekoppeld zit. Deze lagers zijn over het algemeen eenvoudiger te vervangen. Na constatering dat het wiellager versleten is, verwijder je het wiel. Bij een remschijf moet de remklauw verwijderd worden en bij de remtrommel moeten eventueel de remmen teruggesteld worden. Vervolgens demonteer je op de remtrommel of remschijf de dop die in het midden te vinden is. Daarna de splitpen verwijderen om de trommel of remschijf te demonteren. Hierin bevinden zich twee lagers: het binnenste en buitenste lager. Het buitenste lager valt er tijdens het demonteren al vaak uit. Het achterste lager zit achter een keerring: deze moet eerst verwijderd worden om het lager te verwijderen. Daarna moeten de conische lagerschalen gedemonteerd worden met bijvoorbeeld een drijver. Bij het plaatsen van de nieuwe lagerschalen kunnen de oude gebruikt worden om deze er geleidelijk in te tikken. Vervolgens de wiellagers flink met lagervet insmeren en het geheel afmonteren. Denk er bij het terugplaatsen van de remtrommel of remschijf aan om deze op het punt van het lager gewoon vast te draaien. Dus niet te strak: vast is vast. Er moet net geen speling op het wiellager voelbaar zijn. Het is altijd raadzaam om de montagevoorschriften en het aanhaalmoment van de fabrikant in acht te nemen.

Wiellager met aandrijfasverbinding
Demontage van het wiellager bij een aandrijfas heeft over het algemeen wat meer voeten in de aarde. Zo moet de as verwijderd worden, en om het lager te kunnen verwijderen, ook de naaf waar het lager zich in bevindt. Hierbij moeten dan ook de fuseepennen losgekoppeld worden, waarvoor speciaalgereedschap gebruikt kan worden. Achter de dop die zich in het midden bevindt, is geen gebruik gemaakt van een splitpen, maar van een borgmoer die in de inkeping van de as geborgd is. De as is meestal wel gemakkelijk te verwijderen, maar soms kan deze erg vastzitten. Ook voor het uit de naaf verwijderen van de aandrijfas is er speciaalgereedschap beschikbaar. Als de naaf waarin het wiellager zit gedemonteerd is, zal het lager door middel van een pers verwijderd moeten worden. Vervolgens moet je alles weer in omgekeerde volgorde monteren. Niet elk lager mag met een pers gemonteerd worden, zoals bijvoorbeeld het HBU 2.1-lager. Het is zeer belangrijk dat de centrale asmoer op het juiste moment wordt vastgezet. Als dit niet gebeurt, beschadigt het wiellager en is er sprake van een vroegtijdig defect.

Let op: Als je te maken hebt met een wielllager met ingebouwde magneetsensorring voor de ABS is het belangrijk te checken dat de ring met magnetische strip aan de juiste zijde wordt gemonteerd. Dit kun je controleren met behulp van een magneetkaart. Daarmee check je ook meteen of het lager nog intact is.

Het lager met de rode pijl is defect: er zijn geen streepjes meer zichtbaar.

HBU 2.1-wiellager

Moderne auto’s zijn steeds vaker uitgevoerd met een HBU 2.1-wiellager. Je vindt deze wiellagers onder meer bij Volkswagen, Ford en Volvo. Een HBU 2.1-wiellager is een lager dat geïntegreerd is in de flens: de binnenste ring van het lager vormt één geheel met de flens.

Bij het vervangen van HBU 2.1-wiellagers moet je een aantal stappen in acht nemen:

• Stap 1:
  Vooral bij het monteren van wiellagers van het type HBU 2.1 is het noodzakelijk om speciaalgereedschap te gebruiken. Het is van groot belang om bij het monteren geen druk uit te oefenen op de flens. Gebeurt dit wel, dan beschadigt het lager en moet deze vervangen worden. Wanneer er geen speciaalgereedschap wordt gebruikt, is de kans bovendien zeer groot dat de borgveer (indien aanwezig) en de inwendige rolelementen beschadigen.
• Stap 2:
  Zorg ervoor dat de twee delen van het gereedschap strak achter de buitenring zijn geplaatst. Maak vervolgens de twee delen aan elkaar vast.
• Stap 3:
  Breng een geringe hoeveelheid montagevet aan op de eerste 3-4 mm van de buitenring. Reinig het fuseestuk en het lagerhuis en plaats het lager met het gereedschap. Oefen, afhankelijk van de uitvoering, een gelijkmatige druk uit (onder 90 graden) op het lager tot de borgveer volledig in de groef zit of tot het lager volledig aanligt. Houd je bij het vastzetten van de onderdelen altijd aan de door de autofabrikant aanbevolen aanhaalmomenten. Verwijder vervolgens het overtollige montagevet en zorg ervoor dat de wielsensor schoon en vetvrij is. Monteer daarna alle benodigde onderdelen van het remsysteem en de besturing. Vergeet niet dat sommige gereedschappen specifiek zijn voor bepaalde toepassingen en alleen gebruikt kunnen worden voor bepaalde HBU 2.1-lagers.